PGS. TSKH. Đỗ Văn Dũng
Viện Nghiên cứu Khoa học Đông Nam Á
Xe điện (EV) đang trở thành xu hướng chủ đạo trong ngành giao thông toàn cầu, với pin là “trái tim” quyết định công suất, an toàn và chi phí. Theo báo cáo Global EV Outlook 2025 của IEA, nhu cầu pin EV toàn cầu đã đạt 1.0TWh vào năm 2024 và dự kiến tăng lên hơn 3.0TWh vào năm 2030, chủ yếu nhờ sự bùng nổ tại châu Á. Bài viết này sẽ tổng hợp các xu hướng sử dụng pin hiện nay, đồng thời phân tích thực tế tại Việt Nam (qua VinFast), Trung Quốc (BYD và CATL) và một số hãng khác như Tesla, nhằm phổ biến kiến thức cho người tiêu dùng.
1.Xu hướng sử dụng pin xe điện hiện nay
Năm 2025 đánh dấu sự chuyển dịch mạnh mẽ trong công nghệ pin EV, tập trung vào hiệu quả, an toàn và bền vững. Các loại pin phổ biến bao gồm:
1.1 Pin Lithium-ion (Li-ion): Vẫn là chủ đạo, với ưu điểm sạc nhanh và mật độ năng lượng cao. Tuy nhiên, chúng dễ cháy nổ nếu hỏng hóc và phụ thuộc vào kim loại hiếm như coban, niken.
1.2 Pin LFP (Lithium Iron Phosphate): Đang lên ngôi nhờ giá rẻ, an toàn cao (không cháy nổ) và tuổi thọ dài (hơn 2.000-3.000 chu kỳ sạc). Năm 2025, LFP chiếm hơn 40% thị phần toàn cầu.
Trung Quốc dẫn đầu sản xuất, giúp giảm chi phí pin xuống dưới 100 USD/kWh.
1.3 Pin NMC (Nickel-Manganese-Cobalt) và NCA (Nickel-Cobalt-Aluminum): Dùng cho xe cao cấp với mật độ năng lượng cao (260 Wh/kg), cho phép quãng đường xa hơn. Tuy nhiên, chúng đắt đỏ và ít thân thiện với môi trường hơn LFP.
2.Xu hướng nổi bật về pin xe điện bao gồm:
2.1 Sạc siêu nhanh:
Công nghệ silicon carbide 1.500V cho phép sạc 400 km chỉ trong 5 phút, vượt trội so với Tesla Supercharger (275 km/15 phút). Các hãng BYD và CATL đang dẫn đầu.
2.2 Pin solid-state (thể rắn): Hứa hẹn mật độ năng lượng gấp đôi, tuổi thọ 8.000 -10.000 chu kỳ, và quãng đường lên đến 1.200 km. Thị trường pin solid-state dự kiến tăng từ 0,26 tỷ USD năm 2025 lên 1,77 tỷ USD vào 2031.
2.3 Giảm phụ thuộc kim loại hiếm: Chuyển sang LFP và tái chế pin để đối phó với giá kim loại tăng. Nhu cầu pin cho xe tải điện tăng 75% năm 2024, chủ yếu tại Trung Quốc.
2.4 Thách thức: Giá pin có thể tăng dài hạn do nguyên liệu khan hiếm, nhưng quy mô sản xuất sẽ giúp giảm chi phí. Ngoài ra, pin EV đang được ứng dụng rộng hơn vào lưu trữ năng lượng lưới điện.
Tổng thể, năm 2025 chứng kiến sự cạnh tranh khốc liệt, với Trung Quốc chiếm 70% sản xuất pin toàn cầu.
3.Pin xe điện tại Việt Nam: VinFast dẫn dắt thị trường
Tại Việt Nam, xe điện đang bùng nổ nhờ chính sách khuyến mãi của VinFast, hãng xe nội địa lớn nhất. Năm 2025, VinFast giao hơn 11.000 xe/tháng, dẫn đầu thị trường EV trong nước. VinFast mở nhà máy thứ hai tại Hà Tĩnh vào tháng 6/2025, nâng công suất lên 300.000 xe/năm, tập trung vào pin nội địa hóa.
3.1 Các loại pin phổ biến của VinFast:
3.1.1 Pin Li-ion: Dùng cho VF e34, VF8, VF9; sạc nhanh 30-45 phút đạt 90% pin, tuổi thọ khoảng 5-8 năm.
3.1.2 Pin LFP: Áp dụng cho VF5 Plus, VF6, VF7; tuổi thọ hơn 2.000 chu kỳ, an toàn cao nhưng giảm công suất ở thời tiết lạnh.
3.1.3 Ắc quy acid chì: Giá rẻ cho xe máy như Feliz, Klara A2, nhưng nặng và sạc chậm (8-12 giờ).
3.2 Chính sách mua/thuê pin: VinFast dừng thuê pin ô tô từ 01/03/2025, cho phép khách cũ chuyển sang mua hoặc giữ gói cũ. Ví dụ, VF5 thuê 1,2-2,7 triệu VNĐ/tháng, cọc 15 triệu; VF9 lên 8,3 triệu/tháng, cọc 60 triệu. Với xe máy, bán lại pin giảm 54-86% từ 21/04 đến 01/06/2025, như pin B1 (1,2-5 triệu VNĐ) hoặc LFP (5,7-8,6 triệu VNĐ).
3.3 Giá mua pin chính hãng:
3.3.1 Xe máy: Pin B1 (48V-22Ah) 4 triệu VNĐ; LFP cao cấp lên 8,6 triệu VNĐ.
3.3.2 Ô tô: VF5 (pin Gotion) 80 triệu VNĐ; VF9 (pin CATL) 528 triệu VNĐ.
3.4 Thông số kỹ thuật: Xe máy đi 50-120 km/sạc; ô tô như VF5 (37,23 kWh) 326 km, VF9 (123 kWh) 580-594 km. Sạc nhanh DC: VF5 10-80% trong 18-33 phút.
3.5 Bảo hành và dịch vụ: Pin xe máy 3-6 tháng; ô tô LFP 8 năm không giới hạn km. Hỗ trợ miễn phí kiểm tra tại đại lý.
Nguồn gốc pin: Chủ yếu từ Gotion (Trung Quốc) và VinES (Hà Tĩnh, Việt Nam) cho VF5, hợp tác LG Chem, CATL. VinFast đang xây nhà máy pin tại Ấn Độ để đa dạng hóa, và hợp tác StoreDot (Israel) cho sạc siêu nhanh. Vinfast cũng tạo ra áp lực lớn cho các đối thủ khi miễn phí sạc ban đêm đến 6/2027.
4.Thực trạng pin xe điện: BYD và CATL dẫn đầu
Trung Quốc là “cường quốc pin EV”, chiếm 38% thị phần toàn cầu năm 2025, với CATL dẫn đầu (38,1%). Chính phủ TQ hạn chế xuất khẩu công nghệ pin từ 07/2025 để bảo vệ lợi thế.
4.1 BYD và Blade Battery: BYD sử dụng pin LFP Blade, không cobalt/niken, an toàn vượt trội (chịu đâm xuyên, va đập). Mật độ năng lượng tăng từ 150 Wh/kg lên 190 Wh/kg, quãng đường lên 1.000 km. Sản xuất tại FinDreams Battery (Trùng Khánh), với 8 công đoạn tự động. Ví dụ: BYD Seal (82,5 kWh) 570 km, sạc 10-80% trong 37 phút; công nghệ mới sạc 400 km/5 phút. BYD lắp 4.000 trạm sạc 1MW năm 2025.
4.2 CATL: Dẫn đầu với pin LFP, cung cấp cho Tesla, BMW. Năm 2025, CATL vượt BYD về sạc nhanh (520 km/5 phút) và đẩy mạnh hoán đổi pin (2 phút/ lần). Họ xây 1.000 trạm hoán đổi năm 2025, sẽ tăng lên 10.000. Lợi nhuận tăng nhanh, thị phần chiếm 39,44% tháng 4/2025. CATL còn cung cấp pin cho tàu điện (3.918 kWh, 100 km).
Trung Quốc cung cấp pin cho toàn cầu, nhưng phụ thuộc nguyên liệu khiến giá có thể biến động.
5.Một số hãng khác: Tesla và các đổi mới
Tesla (Mỹ): Pin là lợi thế cạnh tranh, với đa dạng loại: 18650 (Model S/X), 2170 (Model 3/Y), 4680 mới (lớn gấp 5 lần, giảm chi phí), NCA (Panasonic, 260 Wh/kg), NCM (LG), LFP (CATL cho xe rẻ). Tuổi thọ LFP 3.000 chu kỳ; sạc nhanh 275 km/15 phút. Năm 2025, Tesla đặt hàng 4,3 tỷ USD pin LFP từ LGES để giảm phụ thuộc Trung Quốc, bắt đầu sản xuất LFP nội bộ. Pin giữ 70% dung lượng sau 740.000 km; Tesla đang nghiên cứu pin nhoom -ion và thể rắn solid-state cho Model Y 2025. Nhà máy tách lithium tại Texas hoạt động năm 2025, công suất 50 GWh/năm.
Các hãng khác như Samsung SDI (Hàn Quốc) cung cấp cho VinFast cao cấp, tập trung vào dòng NMC. Toyota và BMW dùng pin từ CATL/Gotion, nhấn mạnh an toàn và quãng đường xa.
6.Kết luận
Xu hướng pin xe điện 2025 hướng tới loại LFP an toàn, sạc nhanh và thể rắn solid-state bền vững với nhu cầu toàn cầu tăng vọt. Tại Việt Nam, VinFast thúc đẩy nội địa hóa; Trung Quốc dẫn đầu bằng BYD/CATL; Tesla đổi mới để cạnh tranh. Tương lai hứa hẹn pin rẻ hơn, xanh hơn, nhưng cần chính sách hỗ trợ tái chế và đa dạng nguồn cung.
