Nghiên cứu & Chuyển giao Công nghệ

TÓM TẮT

Bài viết giới thiệu mô hình giáo dục H.STEM (Heritage STEM / Hanoi STEM) – một sáng kiến mới của Thủ đô Hà Nội nhằm tích hợp giữa giáo dục khoa học – công nghệ (STEM) với giá trị văn hóa – di sản (Heritage) trong quá trình hình thành nhân cách và năng lực người học. Mô hình hướng đến mục tiêu phát triển nguồn nhân lực sáng tạo, nhân văn, và hội nhập, đặc biệt phục vụ cho ngành công nghệ cao, bán dẫn và đổi mới sáng tạo. Bằng việc phân tích triết lý, cấu trúc, và lộ trình triển khai, bài viết đề xuất H.STEM như một mô hình mẫu có thể nhân rộng cho các đô thị sáng tạo của Việt Nam trong bối cảnh Cách mạng công nghiệp 4.0.

Từ khóa: H.STEM, Heritage STEM, giáo dục STEM, di sản Hà Nội, đổi mới sáng tạo, bán dẫn, nhân lực công nghệ cao.

1. GIỚI THIỆU

Trong kỷ nguyên toàn cầu hóa và chuyển đổi số, giáo dục STEM (Science, Technology, Engineering, Mathematics) trở thành hướng đi chiến lược trong phát triển nguồn nhân lực. Tuy nhiên, việc áp dụng STEM tại Việt Nam còn mang tính mô phỏng quốc tế, thiếu dấu ấn văn hóa bản địa. Hà Nội – với vai trò trung tâm văn hóa, giáo dục và công nghệ cao của cả nước – cần một mô hình giáo dục phản ánh cả chiều sâu văn hóa và năng lực khoa học hiện đại. Từ thực tiễn đó, mô hình H.STEM – Heritage STEM được hình thành, nhằm hòa quyện giá trị truyền thống Thăng Long – Hà Nội với năng lực công nghệ hiện đại, hướng đến xây dựng 'Công dân Hà Nội 4.0 – Giỏi công nghệ, giàu bản sắc'.

2. CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ TRIẾT LÝ GIÁO DỤC

Triết lý nền tảng của H.STEM là: 'Hiểu cội nguồn để kiến tạo tương lai.' Khác với mô hình STEM thuần kỹ thuật, H.STEM đặt trọng tâm vào con người sáng tạo có văn hóa, biết tư duy logic như kỹ sư, sáng tạo như nghệ sĩ, và sống nhân văn như người Tràng An. Mô hình dựa trên ba trụ cột triết lý: (1) Khoa học – Công nghệ: nền tảng tri thức hiện đại; (2) Di sản – Văn hóa – Nghệ thuật: cội nguồn tinh thần dân tộc; (3) Giáo dục sáng tạo – Đổi mới: động lực phát triển tương lai.

3. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU

Bài nghiên cứu sử dụng các phương pháp: phân tích tài liệu thứ cấp; so sánh mô hình giữa STEM truyền thống và H.STEM; quan sát thực tiễn giáo dục Hà Nội; và đề xuất mô hình ứng dụng thực nghiệm giai đoạn 2025–2030 tại các trường trung học và trung tâm đổi mới sáng tạo Hà Nội.

4. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ MÔ HÌNH ĐỀ XUẤT

Mô hình H.STEM gồm hai trụ cột chính: STEM hiện đại (Science – Technology – Engineering – Mathematics) và Heritage (Di sản – Văn hóa – Nghệ thuật). Sự kết hợp này giúp học sinh học từ thực tiễn, sáng tạo qua trải nghiệm, vừa hiểu công nghệ, vừa yêu di sản.

Mô hình gồm Trung tâm Đào tạo H.STEM Hà Nội, Mạng lưới Trường Thực hành H.STEM, Liên kết Viện – Trường – Doanh nghiệp, và sự kiện H.STEM Fair & Expo hàng năm.

5. THẢO LUẬN

H.STEM đáp ứng định hướng chuyển đổi giáo dục Hà Nội thành thành phố học tập sáng tạo, gắn kết giáo dục – văn hóa – khoa học. Đây là mô hình giáo dục nhân văn hóa công nghệ, phù hợp với chiến lược quốc gia về công nghiệp bán dẫn và nhân lực 4.0, có khả năng nhân rộng ra các đô thị văn hóa khác như Huế, Hội An, TP.HCM.

6. KẾT LUẬN

Mô hình H.STEM – Hanoi Heritage STEM Education Model là sáng kiến tiên phong kết nối di sản và công nghệ, văn hóa và sáng tạo, con người và tương lai. H.STEM góp phần xây dựng thế hệ công dân sáng tạo Hà Nội 4.0 – những người hiểu cội nguồn, làm chủ tri thức và kiến tạo tương lai.

H.STEM – Heritage in Heart, High-Tech in Mind.

TÀI LIỆU THAM KHẢO

1. Bộ Giáo dục & Đào tạo (2022). Chiến lược phát triển giáo dục Việt Nam giai đoạn 2021–2030.

2. UNESCO (2020). Creative Cities of Learning and Innovation. Paris: UNESCO.

3. Nguyễn Hữu Cường (2024). Định hướng phát triển nguồn nhân lực công nghệ cao Hà Nội trong bối cảnh công nghiệp bán dẫn. Viện Nghiên cứu Công nghệ cao Đông Nam Á (AIAT).

4. Arizona State University (ASU). Global STEM Education Framework, 2023.

5. Sở GD&ĐT Hà Nội (2023). Chương trình giáo dục STEM tại các trường phổ thông Hà Nội.